„Sulejman veličanstveni“ (Muhteşem yüzyıl) je turska televizijska serija, koja je sa snimanjem počela 2010. godine. Turski naziv, odnosno doslovan prevod serije jeste „Veličanstveno stoleće“, ali u našim medijima serija je prevedena kao „Sulejman veličanstveni“. Žanr ove TV serije je istorijska drama, a serija ukupno ima 139 epizoda koje su podeljenje u četiri sezone. Snimanje serije je završeno 2014. godine.
Scenario ove istorijiske drame je napisao Meral Okaj, dok su režiju uradili Jamur i Durul Tajlan. Producent ovog projekta je Timur Savdži zajedno sa produkcijskom kućom „Tims Productions“, dok je distribuciju serije uradila “Global agencija” (engl. Global Agency). Lokacija snimanja serije je smeštena u turske gradove: Instabul, Amasija, Manisa, Marmaris i Jedrene.
Serija je obarala rekorde gledanosti i stekla ogromnu popularnost ne samo u Turskoj, već u celom regionu, pa je tako dobila epitet jedne od najgledanijih serija svih vremena na Balkanu.
Glumci i njihove uloge
Glavnu ulogu, odnosno lik Sulejmana – desetog sultana osmanskog carstva dobio je proslavljeni turski glumac Halit Ergenč, koji je našim gledaocima poznat po ulozi u seriji „1001 noć“, ili „Šeherezada“, gde je zajedno sa svojom ženom glumio glavnu ulogu. Sulejmanovu drugu ženu Hurem glumi sjajna truska glumica Merijem Uzerli, a u poslednjoj sezoni je menja Vahirde Gordum, jer je Merijem prema zvaničnom saopštenju seriju napustila zbog bolesti, odnosno glumica je izjavila da se psihički ne oseća dobro i da ne može završiti poslednju sezonu serije. To je izazvalo broje reakcije reditelja i producenata koji su izjavili da iako su joj ponudili plaćanje svih lekarskih troškova i lečenje kod njaboljih doktora u Evropi, Merijem jednostavno nije želela da sarađuje, pa tako oni misle da je cela ta priča „prenaduvana“ kako bi glumica stekla veću popularnost i u budućnosti bila plaćenija.
Sultana Selima II – drugog sina Hurem i Sulejmana, jedanaestog turskog sultana glumi Engin Ozturk, dok njegovu ženu sultaniju Hurbanu, najmoćniju ženu osmanskog carstva i majku sulatana trećeg glumi Meve Bolur. Ulogu princa Mustafe, Sulejmanovog sina iz prvog braka dobio je izvanredni Mehmed Gunsur Tunč.
Ostale uloge tumače: Pelih Karah, Aras Bulut, Ozen Guven, Nur Fetahoglu, Selma Erčeg, Okan Jalabik, Hebahat Čehre, Meltem Čumbul, Deniz Čakir, Tolga Tekin, Pinar Čaglar, Filiz Ahmet i mnogi drugi.
Radnja serije
Radnja serije prati veličanstveni vek vladavine Osmanskog carstva i uspon sultana Sulejmana. On je kao 26-godišnjak otpočeo svoju vladavinu sa samo jednim ciljem na umu, a to je da ojača Osmanlijsko čarstvo, što bi za posledicu imalo da ono bude nepobedivo, snažnije čak i od imperije koju je izgradio Aleksandar Veliki.
Sultan će se odmah zaljubiti u Hurem i za nju će ga vezivati velika strast koja dolazi sa velikom cenom. Naime, kada vidi da je njegov najbolji prijatelj i veliki vezir Ibrahim pogubljen, Sulejman će biti prinuđen da naredi pogubljenje rođenih sinova. Tada počinje krvava igra moći za Hurem, koja će prihvatiti sve što vodi do pobede.
Prikazivanje Sulejmana u Srbiji i reakcija gledalaca
Gledanost serije ne samo da je bila velika u Turskoj, već i u Srbiji gde je serija prikazivana na čak četiri TV kanala. Tako je televizija “PRVA”, premijerno emitovala prve dve sezone tokom 2012. i 2013. godine, zatim gledaoci su ponovo mogli odgledati te dve sezone, ali ovog puta na televiziji “B92” , gde je serija emitovana tokom 2013. godine. Treću sezonu premijerno je prikazala “TV NOVA” početkom 2014 godine, a televizija “PINK” je započela emitovanje ove turske serije od treće sezone septrebra 2014. godine, a prikazivanje serije je i dalje u toku.
„Prva srpska televizija“ je početkom februara organizovala SMS glasanja putem kojeg su gledaoci bili u prilici da sami odluče koju seriju žele da prate u terminu od 20 časova. Ponuđene su im bile tri turske serije, “Ezel” , “Plač violine” i “Sulejman veličanstveni” i jedna hrvatska “Larin izbor”. Prve epizode svih serija emitovane su u periodu od 13. do 16. februara, kako bi se gledaoci što bolje se upoznali sa sadržajem istih, a nakon glasanja koje je trajalo 17 dana, Sulejman Veličanstveni je odneo pobedu sa osvojenih 27, 70 % glasova, nakon čega je prikazivanje serje nastavljeno sa drugom epizodom 27-og februara. Iste večeri seriju je pratilo više od milion i sedamsto hiljada gledalaca. Serija je tokom prikazivanja na TV PRVOJ nastavila da ostvaruje dobru gledanost i zadržala je poziciju najgledanije strane serije u zemlji za 2013. godinu.
Iako je serija imala velliku gledanost koju je pratila konstantna porast gledaoca, ona je izazvala i dosta negativnih reakcija, posebno nakon emitovanja epizoda u kojima se spominju Srbi, odnosno pad Beograda koji je se dogodio 1521. godine. Negativne reakcije pored gledalaca i medija u Srbiji davali su i istorijski kritičari, posebno kada se uzme u obzir da je osvajačkom pohodu na Beograd posvećeno malo minutaže pa je isti delovao dosta jednostavnije od onog što je se zaista dogodio.
Naši istoričari Radovan Samardžić i Čedomir Antić smatraju da serija predstavlja kulturnu propagandu Turaka, te da naša država treba da spreči emitovanje iste u Srbiji. Posebnu zamerku su imali na to kako je opsada Beograda prikazana u seriji, jer osvajanje Beograda je bio najveći osmanski pohod tog vremena, a mere koje je Suljeman sprovodio na račun Srba su bile izuzetno svirepe, što u seriji nije prikazano. Pored toga, u seriji je prikazano da u Beogradu žive isključivo Ugri, a činjenica je da su žitelji glavnog grada Srbije pre svega Srbi.
U Srbiji gledaoci su seriju doživljavljali kao tursku propagandu, gde je ispričana turska verzija istorije, pa su tako tursko carstvo predstavili kao toleranto i multiversko. Prikazivanje serije je izazvalo i reakcije desničarskih organizacija, pa je tako pokret „Naši“ krajem marta 2013. godine širom Beograda oblepio plakate sa porukama protesta.
Međutim, treba istaći da mnogi seriju doživljavaju kao i svaku drugu televenolu, a scenarista serije nije obavezan da se drži istorjiskih činjenica, jer ipak ovo je telenovela gde preovladavaju elementi drame i romanse, i uobičajeno je da se više pažnje posvećuje ljubavnom životu glavnih protagonista.
Prijem serije u Turskoj
Kada se uzme u obzir velika netrpeljivost koju vekovima ima naša zemlja sa Turskom nije ni čudo što je prijem serije kod nas nalazilo na nezadovoljstvo gledalaca. Međutim i u Turskoj situacija je bila slična, naime “Visoki savet za radiotelevizijsko emitovanje” (RTUK) primo je više od sto hiljada pijedinačnih i kolektvinih pritužbi za ovu seriju i to zbog izvrgavanja istorijskih činjenica i narušavanja ugleda ličnost od nacionalne i istorijske važnosti.
Poslanik vladajuće stranke u Turskoj “Stranke pravde i razvoja” Oktaj Saral je zbog toga dostavio “Nacrt zakona o istorijskim serijama i filmovima” koje govore o istorijskim događajima i ličnostima od nacionalne važnosti, a koje su autori filmova i serija predstavili u pogrešnom svetlu. On je izneo predlog promene Zakona o emitovanju radiostanica, jer kako sam kaže došlo je do obezvređivanja nacionalnih i duhovnih vrednosti.
Turska državna avio – kompanija “Turkiš Erlajnz” (eng. Turkish Airlines) je čak skinula sa programa u avionima ovu seriju jer je premijer Turske Redžep Taip izjavio da “mrži” ovu seriju i izrazio nedovoljstvo kako je prikazan osmanski sultan, izjavivši da serija omalovažava “očeve nacije”, ali i osvanja i ratove koji su vođeni u tom periodu.
I gledaoci u Turskoj nisu bili oduševljeni serijom govoreći da je sam život Sulejman prikazan tako da ispada kao da ga je on proveo u spavaćoj sobi, i to na veoma neumesan način, a ratovi i osvajanja koje je vodio su stavljeni u drugi plan. Međutim sve te kritike i loše recenzije serije, nisu sprečili da ova turska serija bude jedna od najgledanijih serija ikada snimljenih na Balkanu.
